Overweging van Ineke van Cuijk op.
Lezingen: Exodus 17, 3-7 Johannes 4, 5-15. 19b-26. 39a. 40-42.
Thema: tijdens deze Veertigdagentijd: Voor wie kies je ...?
Voor deze derde zondag van de Vasten: "Het water stroomt ...."
In het Evangelie van Johannes zijn vrouwen belangrijke gesprekspartners. Het verhaal van ‘de vrouw bij de put’ wordt het eerste van de drie openbaringsverhalen genoemd. Jezus begint langzaam maar zeker te vertellen wie Hij is. En vandaag wordt in dit verhaal de ware identiteit van Jezus geopenbaard. En zoals wel vaker – niet bij zijn eigen volk, nee bij iemand, een vrouw nog wel, uit Samaria. Het Evangelie schetst ons beeld van een vrouw, op het heetst van de dag, en dat is al opvallend, die water gaat halen bij de put van Jacob. Daar ontmoet zij Jezus die haar vraagt: ‘Geef mij te drinken. Dan ontspint zich een gesprek op voet van gelijkwaardigheid. Bij de put, bron van levend water, kan veel gebeuren. Niet in de put – maar bij de put! Ontmoetingsplek die leven geeft.
Wat gebeurt er in dit gesprek: wij krijgen een beeld voorgeschoteld hoe deze vrouw groeit in haar geloof. Eerst ziet zij in Jezus alleen maar een man, een vreemdeling. Hij heeft dorst, daarna spreekt ze Hem aan als Jood, een tegenstander van de Samaritanen. Wat later noemt zij Hem profeet en tenslotte suggereert ze dat Hij wel eens de Messias zou kunnen zijn op wie haar volk wacht. Geloofsontwikkeling, geloofsgroei in een notendop.
Het boeiende van dit verhaal is dat er bij de vrouw een ontwikkeling op gang komt, die Johannes neerzet in de titels die geleidelijk door haar aan Jezus worden toegekend: jood, Heer, groter dan onze vader Jacob, profeet, Messias, redder van de wereld. Water uit de bron wordt Levend Water – Bron van alle Leven.
Water is van vitaal belang – wij hoeven onze kranen maar open te draaien en wij worden voorzien van schoon, helder water. Het stroomt maar door. Inmiddels weten we ook dat er sterk op aangedrongen wordt ‘wat zuiniger te zijn’ op deze voorziening. Bewustwording van deze luxe hoort helemaal thuis in het proces van heelheid van de Schepping en duurzaamheid.
In de eerste lezing uit Exodus betekent geen water – de dood. In een woestijn is water van levensbelang. Die gedachte slaat toe bij het volk van Israël en het komt in opstand. Liever terug naar de potten van Egypte als slaaf, dan vrij in een doodse woestijn. In doodsangst wordt de leider, Mozes, uitgedaagd en bedreigd en indirect ook de Eeuwige zelf. Er is geen sprake meer van een groep, samen onderweg, maar ieder voor zijn eigen hachje. In de grondtekst wordt gesproken over ‘bekvechten’ en er staat zelfs ‘waarom heb je ons laten opklimmen uit Egypte, om mij, mijn kinderen en mijn vee te laten doodgaan van dorst’. Ieder vecht voor zichzelf. Mozes schreeuwt het uit en roept wanhopig tot de Eeuwige: ‘Wat moet ik doen?’ Maar God die zich bekend maakte bij diezelfde Mozes bij de braamstruik IK-BEN-DIE-IS laat zich zien als een God van levenden. Mozes wordt naar de berg de Horeb geleid om op de rots te slaan en er stroomt water zodat het volk kan drinken.
De vrouw bij de put gaat terug naar haar stad, blij als een ander mens en weet haar stadsgenoten mee te nemen in haar enthousiasme zodat ook zij geloven ‘deze is werkelijk de redder van de wereld’.
Opnieuw verlegt Jezus grenzen, wanneer Hij haar uitlegt dat je God niet aan een plek kunt vastbinden. God is Geest, leert Hij en die moet je zoeken in je binnenste, bij jezelf, bij een ander. En die God, leert Hij haar eveneens, is te vinden in Jezus, in de persoon die met je spreekt en die je levend water geeft.
Jezus vraagt van ons – accepteer je leven met de stoutmoedigheid van onvolledigheid – omarm je leven door je eigen kwetsbaarheid te accepteren. Zo wordt je sterk! Wij mogen zijn als bomen geplant aan stromend water waardoor wij de wereld een stukje beter kunnen maken.
De Vastenaktie 2023 heeft dit jaar het thema MENSEN ONDERWEG. Christenen noemen zich graag ‘mensen van de weg’ – pelgrim zijn in het leven. Dat lijkt bijna een wat romantisch beeld als je de cijfers leest bij betreffende Vastenaktie – in mei 2022 waren 100 miljoen mensen op de vlucht in hun eigen land of daarbuiten. We kennen de beelden en de verhalen door oorlogen, overstromingen, droogte, aardbevingen, in paniek op de vlucht en vaak hebben ze niets meer dan enkel de kleren aan hun eigen lijf. Het blijft hartverscheurend.
De Vastenactie schenkt dit jaar aandacht aan twee vrouwen Awut en Ajak, die met hun kinderen moesten vluchten tijdens de burgeroorlog van Zuid Soedan. Dagenlang waren zij onderweg zonder eten en drinken. Zij kwamen aan in Malek waar ze onderdak kregen en met hulp van de lokale partner van Vastenactie kregen zij een stukje land en zaden. Van deze gewassen kunnen zij zich nu in leven houden.
Wij zijn bijna halverwege de Veertigdagentijd – op weg naar Pasen – een tijd van bezinning en inspiratie om ons te richten op wie wij zijn.
Wij zingen straks het lied Om Water – ‘Hij moge van mij maken een bron die zacht en vrolijk stroomt. Dat ik mij geven mag aan de wortels van het gras en de bloemen’.
Dat wij – in onze toch wel (min of meer) bevoorrechte positie rijkelijk kunnen delen van het Levende Water dat tot ons komt.
Dat het zo moge zijn.
