Columns

Column van Zr. Nadia Kroon,  Dominicanes en theoloog.   

Discussie

De woestijnvaders en -moeders waren zoekers naar God. Dit deden ze in stilzwijgen. Het woeden van de wereld en hun eigen ziel kwam in de stilte tot bedaren. Toch konden ze de wereld niet helemaal buitensluiten. Regelmatig kregen ze bezoekers. Soms hadden die oprechte vragen, andere keren waren ze uit op discussie.

Over die hardnekkige debatteerders hadden de woestijnwijzen een uitgesproken mening. Eén van hen verwoordde het zo: “Als iemand ergens met je over praat, ga dan niet met hem redeneren. Maar als hij iets goeds zegt, zeg dan: ‘Ja.’ Als hij iets verkeerds zegt, zeg dan: ‘Jij weet wat je daar zegt.’ Maar ga niet met hem redeneren over de dingen die hij heeft gezegd. En zo zal je geest in vrede zijn.”

Soms moet er gediscussieerd worden, dat is waar. Helaas discussiëren we echter vaak reflexmatig, ongeacht of de ander ervoor open staat of niet. Dan kan het hard tegen hard gaan. We zien dit in de gesprekken in de Tweede Kamer, waar sommige politici hartstochtelijk niet naar elkaar aan het luisteren zijn. We lezen het op de commentaren op sociale media, waar mensen de vreselijkste beledigingen naar elkaars hoofd kunnen slingeren. Kunnen we dan als leden van Jezus’ Kerk meewarig het hoofd schudden? Misschien, maar laten we het dan ook in onze gemeenschappen proberen om anders te doen. Dan is het toch wat minder hypocriet.

Als missionair theoloog heb ik geleerd dat evangelisatie negentig procent luisteren is. Ten eerste om te ontdekken hoe de Heilige Geest al in het leven van de ander bezig is. Want Gods relatie met die mens is ten eerste Gods zaak. Een ander mens past grote bescheidenheid. Ten tweede omdat iemand pas werkelijk open kan gaan, als ze het gevoel heeft dat er naar haar geluisterd wordt. We koesteren onze grootste overtuigingen namelijk vanuit een emotionele noodzaak, bijvoorbeeld de behoefte aan vrijheid, veiligheid of geborgenheid. Er kan niet naar fel gekoesterde overtuigingen gekeken worden voordat in het gesprek enig vertrouwen is ontstaan dat deze behoeften met respect behandeld zullen worden. 

Gesprekken over geloof raken bij uitstek onze diepere behoeften. Het zijn zaken van het hart. Daarom komt de noodzaak van luisteren niet alleen sterk terug in de missionaire theologie. Ook in het synodale proces speelt het een grote rol. Dit synodale luisterproces hoeft niet eng te zijn, zo leren de woestijnwijzen ons. Dit luisteren zonder meteen de discussie aan te gaan, hoeft niet tot rampen te leiden. Het ergste dat kan gebeuren is dat je er wat van opsteekt. Al is het maar waar je het niet mee eens bent. We kunnen echter van de woestijnvaders en -moeders leren dat openheid pas ontstaat na heel veel luisteren. 

Als de stilte dan neerdaalt en iemand zich werkelijk gehoord voelt, kan er een ruime openheid ontstaan. De ander is niet murw bediscussieerd, maar heeft het hart kunnen luchten. In deze leegte, openheid en stilte ontwaarden de oude wijzen de Geest van God die neerdaalt. In de vrede van Zijn aanwezigheid ontstaat dan werkelijke ontmoeting.